نبرد سرمایه در مسکو
در ماههای اخیر،نهادهای سرمایهای روسیه حتی با معیارهای رایج نیز دچار التهاب بودند .مدیران مهمترین شرکت معاملات سهام خارجی مسکو، با برخورداری از حمایت یکی از بانک های بازرگانی داخلی کار خود را رها کردند تا آنکه،نهادی رقیب در برابر آن بر پا کنند. بدینسان بود که یک موسسه دادوستد سهام، بیش ترین توان کارشناسی خود را در یک شرکت کارگزاری سهام وابسته به یک موسسه آبجوسازی در مالکیت خارجی از دست داد.یک بانک سرمایه گذاری غربی(آمریکایی - انگلیسی) در یک مجتمع روسی ادغام شد تا آنکه به ایجاد یک شرکت سرمایهگزاری جدید مبادرت نماید. گروهی از موسسات مالی آمریکائی- انگلیسی برنامههای خود را برای افزایش حضور در مسکو اعلام کردند. همهی این رویدادها از ماه آوریل سال گذشته تا چند ماه بعد، رخ داد.اما باید توجه داشت که کارشناسان مالی جوان و پر انرژی روسیه از توان لازم برای هماهنگ کردن خود با این سیر سریع رویدادها برخوردار نبودند. و این واقعیتی است که در مورد صاحبان بانک های سرمایهگذاری خارجی مستقر در مسکو نیز مصداق دارد."برناردساچر" Bernard )( Sucherیکی ازمدیران کنونی موسسه مالی"ترویکا دایالوگ"( Troika Dialog ) که از جمله مشهورترین موسسات مالی مسکومیباشد، میگوید:"من دوازده سال دربانک های سرمایهگزاری نیویورک، لندن، توکیو و هنگکنگ به کاراشتغال داشتم، اما هرگزچنین مورد یا رویداد مشابهی را ندیده بودم."ویکتورهوآکو" ( Victor Huaco)رئیس شرکت سرمایه گذاری" Aico "که شعبه مالی بازرگانان آمریکائی در روسیه است اضافه میکند: "در اینجا حوادث به اندازهای هیجانانگیز است که وقتی به نیویورک برمیگردم بعد از دو روز حوصلهام سر میرود."
در واقع دشوار میتوان باور داشت که اینجا مسکو است.شهری که سه سال پیش از این حتی بازار سرمایه هم در آن وجود نداشت و در حال حاضر بیش از 500 متخصص سرمایهگذاری بانکی در آن وجود دارد. دشواری های هراسآور سیاسی- اقتصادی روسیه قاعدتًا بایستی همه را به استثنای متهورترین بازار مجبور کند با احتیاط عمل کنند. افزون بر این باید مشکلات متعدد حقوقی، قانونی و انواع مشکلات ساختاری را که بر بازار سهام نوپای آن کشور سایهافکنده، در نظر داشت. تازه اگر نخواهیم به شرایط ویژه کار در کشوری اشاره کنیم که بیشتر بانکداران و سرمایهگذاران آن نمیتوانند بدون محافظ از خانه خارج شوند و به طور کلی صاحبان سرمایه نگران آنند که مبادا جنایتی سازمان یافته (مافیائی)به حرفه کارگزاری سهام نیز نفوذ کرده باشد. تعداد طرف های معامله قابل اعتماد بسیار محدود است و فشارهای ناشی از انجام معاملات گاه خارجیان را به گریه وامیدارد.
افزون بر تمامی این واقعیت ها باید اضافه کنیم که قیمت سهام در ر وسیه شدیدًا سقوط کرده است و اکنون با این سوال دشوار روبه رو میشویم که چگونه ممکن است حتی بانک های تجاری که بنابر پیشبینی تحلیلگران به زودی برکارگزاری روسیه تسلط خواهند یافت، در چنین بازاری ازخود تحرک نشان دهند، جز آنکه در حال خروج از آن باشند.همانگونه که بنا به گفته معقول برخی صاحب نظران شرکت "گولد من ساکس و شرکاء" & CO) (GOLDMAN SACHS اوائل سال جاری چنین کرد.
بااینحال تحلیلگران اصرار میورزند بقبولانند که مخاطرات سیاسی- اقتصادی روسیه هر روز بیش از پیش کاهش مییابد.بنابراین چرا بازار سهام آرام نباشد،زیرا به مجرد برقراری ثبات اقتصادی و کاهش تنش سیاسی، نقدینگی خارج از کشور با حجم زیاد به روسیه سرازیر خواهد شد.در این میان بخش کوچک اما سریع روبه رشد صاحبان اوراق بهاءدار،با درآمد ثابت به گونهای مناسب فعال خواهد شد . لذا تقاضا برای سرمایه شرکت رو به افزایش خواهد نهاد."ولادیمیر اسکورستو" ( Vladimir Skvorstov )معاون ارشد "ریناکو پلاس"( Rinaco Plus ) که یکی از بنگاه های کارگزاری معتبر روسی است عنوان میکند : "در آینده کمبود زیادی وجود خواهد داشت که بایستی با سرمایه گذاری پر شود،اقتصاد بزرگی که باید بازسازی شود آنهم با حجم عظیمی از فعالیت ها که باید خصوصیسازی شود.
در جبههی بانک های سرمایهگذار فعالیت به اندازهای شدید است که نمیتوان با آن هماهنگ شد.تقریبا تمام شرکت های موجود در بازار و تعداد بیشتری که آماده ورود به آن میباشند در حال استخدام و افزایش پرسنل، توسعه و یا تجدید نظر در سیاست های خود میباشند.هتل های مسکو با آنهمه هزینههای سرسامآوری که بر مسافر و مهمان تحمیل میکنند، مملو از مدیران مالی خارجی است که سرگرم گشت و گذار و ارزیابی اوضاع و احوال و بازارهای مورد نظر میباشند. پتانسیل این بازار به اندازهای بزرگ و عظیم است که کمتر نهادی توان آن را خواهد یافت از آن صرفنظر کند.
در واقع روسیه دارای اقتصادی با منابع ثروتی فوق العاده غنی میباشد که در آستانه فرآیند تجدید ساختار قرار گرفته است. فرآیندی که که شرکت ها بمجرد دستیابی به سرمایه کافی درهایشان را به روی ثروتی ناشناخته و بیرون از تصور خواهند گشود. بیتردید در این راه فراز و نشیبهای پر مخاطرهای وجود دارد. تحلیلگران بر این باورند که اصلاحات قطعا آغاز خواهد شد و میلیاردها دلار از داخل و خارج روسیه در این بازار جریان خواهد یافت.
برخی بانک های سرمایهگذاری پیشاپیش توانستهاندمیلیون هادلاربه دست بیاورند.موسسه"سیاس- فرست بوستون"( CS FIRST BOSTON ) که رهبری بازار مسکو را در دست دارد،سال گذشته با وجود کاهشی که از زمان سقوط اوراق بهادار در
سود سهام رخ داد توانست 66 میلیون دلار درآمد کسب کند. ،با وجوداین به مجرد بهبود بازار و تجدید ساختار صنایع و خرید سهام توسط شرکت های خارجی ، موج دیگری از فروش شرکت های دولتی که به حراج گذارده خواهد شد،آغاز خواهد شد.در این صورت میلیون ها دلار دیگر به دست خواهد آمد. بنابراین با وجود تمام دشواری ها باید پذیرفت که روسیه امروز فرصتی تاریخی، به ویژه برای خود روس ها میباشد، هرچند خارجی ها در سال 1994 منشاء بیش از 90 درصد نقدینگی مورد استفاده برای خرید سهام بودند. اما توجه به این نکته درخور اهمیت است که در سال 1995 بخش بزرگ خرید توسط خود روس ها انجام پذیرفته است. "یوری آگارونیک"( Yuri Agaronik ) یکی از مدیران ارشد شرکت سرمایهگذاری "اولما"( OLMA )که از جمله بانک های سرمایهگذار متوسط مسکو میباشد، پیشبینی میکند که:"روس ها بیش از 80 درصد نقدینگی مورد نیاز را در میانمدت عرضه خواهند کرد".وی میگوید:"ما به پول روسی اعتقاد داریم".در واقع افزایش آتی تعداد سرمایهگذاران روسی نشانگر آنست که:"موفقترین واسطهها،کسانی خواهند بود که بتوانند عرضهکننده سهام باشند و سرمایهگذاران داخلی را بهم پیوند دهند".بانک های تجاری روسی با روابط عالی خود با شرکت ها، ارتباطات دولتی خوب، مشتریان زیاد و متنوع و برخوردار از دارائی نسبتا خوب، ظاهرا برای انجام این مهم در بهترین موقعیت قرار دارند. نتیجهگیری مهم دیگر اینکه در ماه گذشته"بوریس جردن" (Boris Jordan) بر آن شدکه از فعالیت های بسیار سود ده شرکت"سیاس فرست بوستون"در مسکو کنارهگیری کند و به ایجاد یک موسسه خریدو فروش سهاممبادرت ورزد.در این میان بانک"آن اکزیم بانک"( EKSIMBANKON)که یکی از بزرگترین، مهاجمترین و کارآترین بانک های تجاری مسکو می باشد اقلیت سهام آن را در اختیار دارد.
باوجود این فضای مالی همچنان شدیداً خصمانه است.اکنون"مافیا" در بسیاری از شرکت های بزرگ نفوذ کرده است. فسادی گسترده وجود دارد و قوانین موثر تجاری کافی نیست و مدیران شرکت ها بیشتر خودسرانه اقدام میکنند. در روسیه کنونی همواره این هراس احساس میشود که ممکن است خشونتی که در سال های اخیر گریبان گیر بانک های تجاری بوده است، گریبان گیربانک های سرمایه گذاری نیز بشود. تعجبآورنیست وقتی موقعیت یک بانک به واسطه ارتباط با مشتریانی صدمه میبیند که اعتبار و آبروی خود را از دست دادهاند. واین یکی از بزرگترین مشکلات بیشتر شرک های فعال در روسیه است.تنها ترس از به خطر افتادن حیثیت بود که شرکت"گولدمن" تصمیم گرفت فعالیت خود را در مسکو خاتمه دهد.
خشونت در مسکو،به گونهای هراسآور احساس میشود.در ماه آوریل گروه های جنایتکار سعی کردند، آقای"آندره-اورهخوف" (ANDREI OREKHOV) مدیر عامل جوان"مرکز مالی گرانت" (GRANT FINANCIAL CENTER) را که از جمله موسسات معتبر مسکو میباشد به قتل برسانند. البته توطئه ناموفق ماند.آقای"اورهخوف" که در این تهاجم دختر هفت سالهاش با گلوله مسلسل از پا درآمد، از جمله رهبران درخشان سازمان حرفهای فعالان بازار سهام است که متشکل از گروهی از کارگزاران بورس میباشد و هدف اصلی آن ارائه اطلاعات درباره بازار سرمایه آشوبزده روسیه است. دو روز بعد از این حادثه هفت تیرکش ها بازگشتند تا آقای "سرکیس جان رمضانف"مدیر مالی مرکز مالی گرانت"را مورد حمله قرار دهند.البته در این ماجرا به او هم آسیبی نرسید.آقای "آلکسی ولازوف"( Alexi vlasov ) رئیس بورس کالای روسیه و سرپرست کالای اتحادیه بازارهای سهام باور دارد که:بازارهای سرمایه،تحت نفوذ جنایتکاران قرار گرفته است".
مجموعهای از رسوائی های مربوط به مدیریت شرکت ها،روسیه را برای سرمایهگذاران به جائی ناامن تبدیل کرده است.ثبت معاملات سهام به اندازه کافی بد است. فرایند بسیار دشواری که غالبا متضمن رفتوآمدهای طولانی به دفاتر دور افتاده ثبتی است.دفاتری که به وسیله کارمندانی از خودراضی اداره میشود. کارمندانی که هرکدام برای خود درباری ترتیب دادهاند. انتقال سهام بهطور کلی به معنی شناسائی حقوق صاحب سهم نیست،زیرا برخی شرکت ها چنانچه وجود سهامداری را مسئلهساز احساس کنند. به سادگی نام او را از دفاتر خود حذف میکنند.
شرکت های دیگری هم وجود دارند که بدون مشورت یا مراجعه به سهامداران کنونی خود به صدوروانتقال سهامدست میزنند.بهطور نمونه بایستی به موردشرکت"پریمورسکوی،مورسکوی..." ( PRIMORSKOYE, MORSKOYE ) اشاره کرد که یک شرکت کشتیرانی است که 20 درصد سهام آن در اختیار خارجیان است.اوائل امسال این شرکت مخفیانه کوشید تعداد سهام خود را دو برابر کند تا سهم خارجیان را کاهش دهد.خوشبختانه هنوز خبر صدور سهام به خارج نرسیده بود که سهامداران به وحشت افتادند.لذا صدور سهام به تعویق افتاد و در حال حاضر این شرکت موافقتنامهای را امضاء کرده است که بتواند حقوق سهاداران را حفظ کند.
خرید سهام در مسکو هنوز همراه با مخاطراتی ویژه است.قیمت هائی که کارگزاران اعلام میکنند، غالبا ربطی به واقعیت ندارد و تنها معدودی از موسسات کارگزاری از بنیهی مالی لازم برخوردار میباشند.آقای" ساچرپترولکاء میگوید:"نگرانی واقعی این است که روشن نیست اگر طرف معامله شما به تعهد خود عمل نکند،چه اتفاقی خواهد افتاد؟".
گمان میرود رفتن به دادگاه بیفایده باشد،زیرا زمانی که شرکت"ترویکا"در ماه ژانویه از"صندوق واگذاری سهام" FIRST VOUCHER FUND شکایت کرد این صندوق در مورد فروش هفتاد هزار سهم به سبب افزایش قیمت خلف وعده کرده است،محاکمه تقریبا به یک نمایش کمدی تبدیل شد.قاضی و خانم یلنا فیلیپووا"به گونهای قابل لمس فاقد ژرفنگری لازم بودند.گزارش شده است که قاضی خطاب به یک دانشجوی 19 ساله حقوق که همراه محافظ مسلح خود از شرکت ترویکا،در جلسه دادگاه حضور یافته بود فریاد کشید:"ما برای تصمیمگیری در چنین مواردی تخصص نداریم".کمی پیشتر وکیل فوق الذکر قاضی را به لحاظ فقدان آگاهی از مسائل مالی و این گفته که:"چون این پرونده برای ما بیش از اندازه پیچیده است" مجبوریم کارشناسان را از بانک مرکزی دعوت کنیم مورد تمسخر قرار داده بود.
زندگی در داخل شرکت کارگزاری گاه برای صاحب شرکت هم دشوار میشود. هرچند ممکن است کارشناسان جوانی که در مراکز این شرکت فعالیت دارند سرشار از انرژی باشند.اما اکنون ده سال بعد از آغاز،پروسترویکا"هنوز هم بسیاری از روسها توان قبول مسئولیت اعمال خود را ندارند.به این معنا که واگذاری ابتدائیترین مسئولیت ها میتواند برای آنها دشوار باشد.کارمند آمریکائی یکی از شرکت ها میگوید:کار در اینجا برای فرد ضرر دارد":
یک کارگزار خارجی دیگر در جلسهای با بازرسان مالیاتی مسکو به گریه افتاد. موضوع جلسه از این قرار بود که:"آیا قانون بسیار پیچیده مالیات در روسیه شامل افزایش دارائی خارجیان که بدون ثبت خرید و فروش سهام، اقدام به خرید و فروش میکنند، میشود یا نه؟ پس از کسب نظر یکی از بازرسان،کارگزار به مشتری خود گفته بود،چنین معاملاتی مشمول مالیات نمیشود و سپس 20 هزار سهم از سهام یک شرکت انرژی سیبری را به او فروخته بود. اما به مجرد اینکه وی سهام خود را به فروش رساند از او خواسته شد مالیات مربوط را بپردازد.در خلال یک جلسه گریهآور،چنین نتیجهگیری شد که هرچند این تصمیم احتمالا اشتباه بوده است اما اصلاح آن نیز ممکن نیست. لازم به ذکر است که معامله از طریق قبرس یا هر کشور دیگری که معاهده لغو مالیات مضاعف با روسیه را نیز امضاء کرده باشد کمک چندانی به این مشکل نمیکند.بنابراین کل ماجرا میتواند یک کابوس"بوروکراتیک"باشد.
بانکداران باید واقعا دارای انرژی و ابتکار خارق العاده باشند تا بتوانند با چنین دشواری هائی مقابله کنند- البته کمتر کمی بیش از آقای"جردن"این جوان 28 ساله روسی- آمریکائی از چنین کیفیتی برخوردار است.
درهرحال آقای"جردن"نیز از شرکت" بوستون"استعفاء داد تا آنکه بتواند همراه با شرکای روسی خود یک شرکت جدید کارگزاری تاسیس کند. وی که به"تزار بازار مالی روسیه"مشهور است و گفته میشود سال گذشته به یک درآمد 4 میلیون دلاری دست یافته، درصدد بود در سال 95 درآمد خود را به دو برابر افزایش دهد وی در سال 1992،یعنی قبل از ورود به مسکو هیچ تجربهای در این زمینه نداشت. با اینحال شرکت"سی اس-فرست بوستون"تحت نظارت "جردن"و همکار او"جنینگ"از زلاندنو، توانست در سال گذشته از طریق فروش سهام شرکتهای خصوصی شده به خارجیان به درآمد سرشاری دست یابد.
ابتکار"جردن"این بود که وی سهام کارگزاران روسی را در خلال مرحله اولیه خصوصیسازی که در اوائل سال گذشته پایان پذیرفت در برابر کوپن های واگذاری از کارگزار روسی خرید.
"جردن"از همان آغاز کار توجه خود را به سهام فوق العاده ارزان شرکت های انرژی، صنایع فلزی و حملونقل معطوف داشت که در نهایت توانستند روسیه را از رکود خارج سازند. شرکت های تولید انرژی مانند: تولیدکنندگان انرژی"سورگو تن فتگار" ( SURGUTNEFTEGAT )مارکوس نفت" ( LUKOIL )لاک اویل"( LUKOIL )و کشتی رانی"پیامپی"( PMP )و صنایع فلزی" نوولیتسک"( NOVOLIPETOK )و...که در آن زمان سهام آنها مستقیما به سرمایهگذاران غربی فروخته میشد،یا آنکه به عنوان تضمین دریافت پول بکار میرفت.شرکت"سیاس فرست بوستون "به عنوان تنها شرکت خارجی فعال در معامله سهام که در آن زمان جواز فعالیت در روسیه در اختیار داشت.به سادگی توانست بخش بزرگی از بازار را در اختیار بگیرد.البته این پرسش که آیا این شرکت خواهد توانست در شرایط که آیا این شرکت خواهد توانست در شرایط مغشوش بازار مسکو همچنان در راس بماند،پرسشی است که آینده به آن پاسخ خواهد داد.
"جردن"که انگلیسی را با لهجه ایرلندی صحبت میکند و"جنینگ" همکار زلاندی او که از قرطاس بازی و مداخلات مدیریت ناراحت بودند،دلیلی برای گزارش پیش رفت های کار خود به اداره مرکزی در لندن،نمیدیدند،زیرا در حالی که روس ها مایل به انجام امور به سبک روسی بودند،مقامات اداره مرکزی در لندن اصرار داشتند C.S.FIRST BOSTON استانداردها و روش های غربی را در روسیه رعایت کند.
"جردن"و"جنینگ"در سال گذشته به این نتیجه رسیدند که نهایتا روسها و نه خارجی ها عنان بازسازی اقتصاد روسیه را بدست خوا هند گرفت.افزون بر این آنها از این احساس برخوردار بودند که در روسیه احساسات ضد خارجی به شدت در حال شکلگیری است.از اینرو وقتی مؤسسه هائی چون "امپریال بانک"،و"آن اکزیم بانک"که مشترکا مؤسسه مالی بزرگی را بر پا کردهاند،و به عبارت دیگر کنسرسیومی متشکل از 20 بانک عمده که کنترل 80 درصد از کل پساندازهای کشور را در اختیار دارند تشکیل داده و توانستهاند 9 تریلیون(9/1 میلیارد دلار)وام اخذ کند.آنها نیز صلاح را در آن دیدند که بهطور کلی اداره امور و مدیریت به سبک محلی باشد.
البته اینکه مشارکت آنها به نتیجه خواهد رسید یا نه؟ نیاز به زمان دارد. بهرحال با وجود آنکه سرمایههای روسی میتوانند دستکم برای چند سال آینده نیروی محرکهای برای بازار بورس اوراق بهادار در آن کشور باشند با این حال بیشتر شرکت های بهرهمند از خدمات"آنآکزیم" ( ONEKISM )علاقمند به جلب سرمایههای استراتژیکی خارجی هستند و ممکن است برای این منظور از C.S FIRST BOSTON و یا BRUNSWICK به جای"جردن"استفاده کنند.افزون بر این گروه هائی نیز هماکنون دارای منافع میباشند و با تأسیس این کنسرسیوم مخالفت میکنند.بنابراین ممکن است نتیجه مورد انتظار حاصل نشود.البته باید پذیرفت که فرض اینکه چنین هم بشود جردن با گذرنامه آمریکائی و آداب و رسوم اروپائی به احتمال زیاد شخص مناسبی برای اینکار نخواهد بود.ناظری که او را به خوبی میشناسد گفته است که:شاید بوریس جردن"روسی را خوب صحبت کند،اما درهرحال او یک روس نیست و ویژگی های روسی او بسیار محدود است. برخی دیگر براین باورند که اصولا"آن اکزیم"( ONEKSIM )شریک خوبی برای آنها مشگل بتوان با آن همکاری کرد.
آنها متوجه این واقعیت شدهاند که بانک مورد بحث به یکی از توابع خود یعنی مسکو پارتنرز MOSCOW ) ( PARTNERS که در بازار دارای درآمدهای ثابت فعال است اجازه داده است وارد بازار سرمایه شود.این حرکت احتمالا سبب دردسرهائی برای"جردن" و"جنینگ"خواهد شد.حرکتی که بنابه گفته یکی از ناظران یعنی تفرقه بیانداز و حکومت کن.
باوجوداین"جردن"هنوز به این مشارکت با نظر مثبت نگاه میکند وی میگوید:این مشارکت که در(هتل پنتال) PENTAL مسکو برقرار است یک بانک سرمایهگذاری در معنای واقعی کلام است.بانکی که میتواند به طور کامل خدمات لازم را ارائه دهد و دارای نظامی شفاف و مشتریپسند باشد.وی می گوید:این بانک دارای بهترین تشکیلات اداری کمکدهنده در مسکو خواهد بود و از تکنولوژی پیچیده و پیش رفته و کادر متخصص درجه یک نیز برخوردار است. به عنوان مثال باید یادآور شد که آنها توانستهاند کارشناسان عالیه رتبهای چون"ژانتلی"( JANET LEE )و کئورگ شید لووسکی SHIDLOWSKI GEORG ) (را که در شعبه مسکو در مؤسسه"کیلفورد و بانک دیالوگ" DIALOG BANK "از سهامداران ترویکا " TROIKA "شاغل بودند جلب کنند.از اینرو این بانک از دید سرمایهگذاران روس که مانند خارجیان از شفافیت کم بانک های روسی ناراضی میباشند،مقبول به نظر میرسد.به ویژه آنکه قرار است یک مؤسسه کارگزاری وابسته نیز برای برقراری ارتباط با صاحبان سرمایههای بین المللی تأسیس شود.
"جردن"که بهطور کلی مسئولیت اداره بانک را عهدهدار است و"جنینگ"که راس عملیات بانکی سرمایهگذاری قرار دارد از اینکه"مسکوپارتنرز) ( MOSCO PARTNERS وارد بازار سرمایه شده است چندان ناراحت نیستند."جردن"میگوید:حرکت آنها صرفا نوعی واسطهگری است،در حالی که ما خدمات کامل بانکی ارائه می دهیم.
این دو نفر ادعای رقبای خود مبنی بر کوتاه بودن تعهدات مشارکت آنها در روسیه را قبول ندارند و میگویند ما کاملا خود را در قبال روسیه متعهد کرده ایم.البته سایر مؤسسات نیز در مسکو مشغول ایجاد زمینه برای استحکام مشارکت و همکاری برای تقسیم قدرت میباشند،و از جمله میتوان به مؤسسات "مورگان گرینفل"" MORGAN GRENFELL "یا"گروه بین المللی هلندیها" INTERNATIONAL NEDERLANDEN GROEP و یا برادران سلیمان SALAMON BROTHERS که کوشش دارند مشارکت خود را در روسیه تقویت و این همکاری را تا حد امکان بهتر و نزدیکتر کنند اشاره کرد.برای رسیدن به این مهم بیشتر شرکتهائی که درحالحاضر فعالیتهای مربوط به روسیه خود را از لندن سرپرستی میکنند،مانند. CAPITAL . . MORGAN در SALOMANN در نظر دارند شعبههائی نیز در روسیه دایر کنند.
حرکت MC EUROPEAN شرکتی که توسط H.J.RUDOLF. و بعد از استعفای او از C.S.HOLDINGS که در نظر داشت بانک سرمایهگذاری بزرگی تأسیس کند، خبری بود که همانند بمب ترکید.باید یادآور شد که C.S.HOLDING در واقع همان شرکت CREDIT SWISS ) ( FIRST BOSTON است.و این خبری است که بانکداران روسی مشتاق آگاهی از سرانجام آن میباشند.
در واقع نظر درست"رودلف"سبب شده بود که"فرست بوستون"به روسیه راه یابد (ناگفته نماند که رودلف پیش از آن نیز رئیس هیئت مدیره بانک بود)و از همان آغاز کرد علاقمند به اینکه از این بانک انتقام بگیرد.خبر جالب دیگر خارج شدن چندین مقام عالیرتبه از شرکت CA CO میباشد که یک شرکت کارگزاری در خدمت CAPTAL RECENT بوده است که اخیرا در مسکو از سوی یک شرکت هلندی خریداری شده است.
در میان یک شرکت کوچک روسی با علاقمندی بسیار در تکاپوی بدست آوردن سهمی در این بازار پر رقابت است و در نظر دارد با بهرهگیری از تمامی امکانات مدیریت خویش وارد بازارهای مالی شود. بدیهی است بانکها و مؤسسات مالی روسی نیز همین اندیشه را دنبال میکنند.
باید توجه داشت که عامل شتاب دهنده اینگونه فعالیت ها در واقع رشد سریع بازار سرمایه در روسیه است. کمتر از چهار سال پیش"آناتولی چوبایز" ( A.CHU BAISE )که سال پیش معاون اول نخستوزیر روسیه و سرپرست اصلاح امور اقتصادی آن کشور شد بازار پولی روسیه را به برنامههای خصوصی سازی آن کشور متصل کرد.از آن تاریخ به بعد هزاران شرکت دولتی بفروش رفت، بیش از 3000 کارگزاری تأسیس شد، میلیونها سهام دستبهدست گشت و سودهای کلان حاصل شد و هنوز در حد اینکه پول نقد ارائه شود برنامههای خصوصیسازی با آهنگی شتابانتر رو به پیش دارد.
وزارت دارائی روسیه در سال 1993 با انتشار هشت میلیارد دلار اوراق قرضه توانست گام های را برای ایجاد بازار ارزهای معتبر بردارد. اوراق قرضه ارزی مزبور براساس دلار آمریکائی بود که در مقابل دارائیهای ارزی محدود شده شرکت های روسی در پنج بخش منتشر شد.(این اوراق قرضه ارزی را نباید با 25 میلیارد دلار بدهی VNESHEKONOM بانک که بطور اضطراری توسط شوروی سابق در لندن منتشر شده بود اشتباه کرد)اوراق قرضه مینیفین( MINIFIN )یا تایگا ( TAIGA )که دو سال قبل عرضه شد برای بانکهای بازرگانی روس جذابیت خاصی داشت،زیرا توانستند اوراق قرضه مزبور را در زما ن های لازم ببی درنگ با ارزش کامل بازار روز به حساب سرمایه خود منظور کنند.
روشن است که کارگزاران بورس به این نوع معاملات علاقه دارند.کما اینکه این مطلب در مورد معاملات بازار اوراق بهادار تضمین شده روبل روسی نیز صادق است. اوراق بهادار تضمین شده روبل را بانک) ( TSENTRALNY BANK ROSSII غالبا وسیله فروش عمده GKO اوراق خزانه داخلی تقویت میکند.وجوه حاصل از فروش اوراق خزانه مورد بحث نیز برای تامین کسری بودجه به مصرف میرسد.
گفته میشود بانک مرکزی روسیه به زودی 10 درصد محدودیت خرید اوراق خزانه GKO را که در مورد بانک های خارجی تحمیل کرده است،لغو خواهد کرد و حتی در نظر دارد این اوراق را با تبلیغات گسترده در غرب عرضه کند.بانک مرکزی روسیه در نظر داشت بازار اوراق قرضه را از حد 5 تریلیون روبل کنونی تا آخر سال گذشته به 30 تریلیون روبل افزایش دهد و سررسید آنها را نیز تمدید کند.
باید اذعان داشت که توسعه پیشبینی شده بازارهای اوراق قرضه دولتی و خصوصی ممکن است از سوی مقامات فدرال مسئول اوراق خزانه و اوراق سرمایهای مورد سخت گیری قرار گیرد زیرا مقامات بعد از آنکه شرکت معروف MMM در آستانه سقوط قرار گرفت با کمی بدبینی به دارندگان اوراق خزانه مینگرند.زیرا مقامات مزبور اخیرًا از مراسم تشکیل یک بازار بورس در شهر ورونژ( VORONEZH )جلوگیر کردند. مقامات این شهر در نظر داشتند بدهی های خود را با انتشار اوراق قرضه پرداخت کنند. جلوگیری از این برنامه سبب تلخکامی گروه زیادی از کارگزاران و سرمایهگذاران و نیز دیگر کسانی شد که در نظر داشتند در این برنامه مشارکت کنند.
بااین حال بانک داران ادعای پارهای از کارشناسان را که گفتهاند بازار GKO فقط کمی بیش از یک تشکیلات مورد حمایت دولت و شبیه تشکیلات معروف MMM میباشد غیرمنصفانه میدانند.این بازار اکنون به خوبی اداره میشود و از رشد تورم کاسته است.از این گذشته از نگر دست اندرکاران بازار بورس، طبیعی و شاید ضروری است که بازار بورس اوراق خزانه در روسیه تشکیل شود.
سرمایهگذاران توجه دارند که مسائل زیربنائی بازار سرمایه که از برکت علاقه وافر کمپانیهای روسی برای به دست آوردن بازار سرمایه به زودی مهمترین بازار روسیه خواهد بود، به تدریج از میان برداشته میشود.با آنکه اوراق مورد معامله هنوز ناچیز است چندین شرکت کارگزاری عمده در حال حاضر مشغول کسب تجربه در بازارهای واقعی سرمایه میباشند،با اینحال بانک های معروفی مثل چیس مانهاتان CITY BANK-CHASE ) ( MANHATTAN و نیز مؤسسات معتبر دیگری اکنون خدمات مشاورهای خود را در اختیار روسها قرار دادهاند.بانک نیونیورک،بانک اروپائی ها برای بازسازی و توسعه بانک INTERNATIONHL FINANCE CORP ONEKSIM مشترکًا در تدارک افتتاح یک شرکت در روسیه میباشند.
در این میان ING با تشکیل یک صندوق پسانداز روسی تسهیلاتی برای سرمایهگذاران خارجی به وجود آورده است تا آنکه بتوانند فارغ از بوروکروسی اداری به دادوستد سهام بپردازند.در واقع PDT برای پساندازکنندگان روسی خود گواهی نامههائی صادر میکنند که آنها را میتوان بدون هیچ هزینه اضافی با سهام شرکت های ثبت شده در بورس مبادله و معامله کرد.
اکنون دلار آمریکائی و مارک آلمان و حتی حق تقدم هر سهام هرچند محدود اما درهرحال در بورس مسکو مورد معامله قرار میگیرد.به ویژه در زمینه نقدینگی این امکان وجود دارد که سود بدست آمده از بازارها به سرعت افزایش یابد.به سبب تجربه کمونیسم و آگاهی از بازار سیاه،روسها ظاهرا دارای تفاهم قلبی زیادی درباره بحرانهای مالی میباشند.مدیر کل ING و ING RUSLAND آقای مارتن پرونک ( MARTEN PRONK )عقیده دارد که بازار DERIVTIVE در روسیه میتواند بی اندازه پر رونق باشد.
شرکت ها و مؤسسات مالی به گونهای شتابان درحالتوسعه میباشند. مؤسسات مهم روسی اعم از واگذار شده به بخش خصوصی و یا کماکان در مالکیت دولت،مدتی است برای امور سرمایهگذاری از بانک های مشاورهای استفاده میکنند.برخی از آنها در نظر دارند مستقیما با مؤسسات خارجی و در تماس با دولت ها باشند،با این حا ل هنوز ادغامها،تملک ها و نشر اوراق قرضه کاملا جا نیفتاده است،اما این واقعیت که مدیران مؤسسات مالی که بیشتر آنها کمونیست های سابق میباشند به چنین اندیشههائی پی بردهاند،نشان میدهد که روسیه تا چه اندازه پیش رفت کرده است.
خصوصیسازی سبب تولید هزاران میلیون دلار شده است.بنابراین تردید نیست که بازار مشتریان خصوصی به مجرد اینکه هزینههای دادوستد نقدینگی که اکنون 5 درصد است کمی کاهش یابد،باز هم توسعه بیشتری خواهد یافت.از این گذشته روس ها دارای 22 میلیارد دلار پول نقد در بانک های خارجی میباشند که بخش اعظم آن ممکن است دوباره به صورت اوراق قرضه به کشور برگردد.
از این گذشته بانک های خصوصی اکنون سرگرم انتقال منابع مالی خود از مؤسساتی می باشند که سوددهی آنها در حال افت است. این منابع مالی بیشتر جذب سرمایه میشوند/
پس از آنکه PIONEER GROUP که در شهر بوستون BOSTON آمریکا قرار دارد 51 درصد از سهام VOOCHER FUND بزرگترین مؤسسه روسی را خریداری کرد 640 سهم این مؤسسه اکنون به صورت سرمایه فعال درآمده است.
آنچه بیش از همه توجه خارجیان را به خودجلب کرده است این واقعیت است که اقتصاد روسیه به سرعت درحالتوسعه است و آینده سیاسی آن نیز روشن.این واقعیتها سرمایهگذاران خارجی را بیش از پیش تشویق کرده است. تا توجه بیشتری به بازارهای روسیه معطوف دارند.اوضاع نابسامان اقتصادی و سیاسی روسیه در سال گذشته وبه ویژه مسأله چین و سقوط روبل روسی سرمایهگذاران زیادی به ویژه سرمایهگذاران خارجی را از این بازارها دور نگه داشته بود،در نتیجه نرخ سهام تا 40 درصد سقوط کرد.
به نظر میرسد روسیه نابه سامانیهای اقتصادی و سیاسی خود را اکنون پشت سر نهاده است. واپسین اطلاعات و ارقام بیانگر آن است که روسیه در حال تغییری مثبت است.صندوق بین المللی پول با پرداخت یک وام بسیار مهم 8/6 میلیارد دلاری به این کشورموافقت کرده است و به نظر می رسد کلوبهای لندن و پاریس که وامهای غربی را کنترل میکنند نیز در حال رسیدن به گونهای توافق میباشند.
بانک مرکزی روسیه که با در اختیار داشتن 9 میلیارد دلار آمریکائی به خودمیبالید ، به تازگی محدودیتهائی در زمینه ارز قائل شده است و نرخ تورم ماهانه از 17 درصد در ماه ژانویه 1995 به 8 درصد در ماه آوریل کاهش یافته است.
بنابه پیشبینی PUNDITS، اکثریت میانه رو و علاقمند به ایجاد ثبات و پارهای اصلاحات در دور آینده به پارلمان روسیه راه خواهد یافت. مدیر عامل مهم ترین مؤسسه مالی BRUNSWICK مسکو مارتین آندرسن MARTIN ANDERSSON میگویدحضوراکثریت میانهرو در پارلمان آینده روسیه سبب خواهد شدسیل سرمایهگذاران خارجی روانه این کشور شوند،زیرا بیشتر این سرمایهگذاران به سبب ناآرامیهای اخیر سیاسی در روسیه مایل به سرمایهگذاری در این کشورنبودند. آقای مایکل هاسکی MICHEL HASKI مدیر عامل شرکت FRDMLINGTON مستقر در لندن ، بر این باور است که:«هرچندشرایط آنچنان مطلوب نیست] با وجوداین همه شواهد دال بر آن است که آینده رو به بهبود دارد و شرایط مطلوب برای سرمایهگذاری خارجی تا پایان سال جاری ایجاد خواهد شد.
تیر ماه 1375نابا
برگرفته از گزارش :
MOSCOW MADNESS INSTITUTIONAL INVESTOR JULY1996